Пролетта 1860 година, во времето на преродбата во османлиска Македонија, во селото Робово започнало да работи едно од првите училишта во струмичкиот крај и во поширокиот регион во кои наставата се одвивала на народниот македонски јазик, спротивно на агендата на Вселенската патријаршија за установување на грчкиот како единствен јазик на кој треба да се предава во училиштата и да се служи во црквите. Темелите на училиштето во ова струмичко село ги поставиле селскиот првенец Мицо Караџата и учителот Арсени Костенцев, родум од штипско Ново Село.
165-годишната историја на училиштето во Робово е овековечена од македонскиот фолклорист и просветен деец Иван Котев, родум од ова село, во неговата најнова книга. Монографијата ќе биде промовирана во сабота, 28 јуни, со почеток од 20 часот во фоајето на Центарот за култура „Антон Панов“ во Струмица. Котев ги повикува заинтересираните да присуствуваат на настанот затоа што ова нема да биде просто промоција на книга, туку час по историја.
Монографијата насловена „Претходници и следбеници: Училиштето во село Робово, струмичко од преродбата до денес (1860–2025)“ е 17-та книга на авторот. Рецензент на ова дело е професорот и лингвист Владе Ефтимов, а уредник е поетесата и новинар Сузана Мицева. Промотори на книгата се м-р Владе Ефтимов, д-р Ана Витанова Рингачева и м-р Сузана Мицева. Издавач е Националната установа Центар за култура „Антон Панов“ – Струмица, а издавањето е финансиски овозможено од Општина Струмица, за што авторот се заблагодарува на градоначалникот Костадин Костадинов и Советот на Општина Струмица.
„Треба да се почитува историското значење — улогата и придонесот на просветителите од македонскиот деветнаесетти век. И на оние чии имиња се испишани со златни букви во книжевната историја, но и на оние помалку познати, за кои дознаваме и учиме од вакви студиозни дела, како книгата на Иван Котев. Треба да се биде благодарен за нивната посветеност и саможртва во процесот на просветлување на народот ни неписмен, со што се поставувале темелите за современиот македонски самобит, а со тоа и на посебноста на македонската литература, народ, јазик и култура“, пишува рецензентот на книгата, лингвистот Владо Ефтимов.
Котев првата книга за училиштето во Робово ја издава во 1995 година. Како што вели, во изминатите 30 години се стекнал со многу нови сознанија и успеал да запише биографии за оние кои учителствувале во училиштето од неговото основање во 1860 година до денес, но и за просветните работници кои потекнуваат од ова село, а работеле во други училишта. Во монографијата се поместени и фактографски податоци, илустрирани во табели за бројот на учениците и учителите во училиштето низ годините, и друга педагошка евиденција и документација.
„Тоа е период од 80 години кој е претставен графички и дава една слика за подемот на училиштето, но и за катастрофалниот пад кој сега, за жал, го имаме во Робово. Од 85 ученици, колку што имало во 1968–1969 година, спаднавме на 8 ученици од I до V одделение, што навистина е жално. Еве и еден апел, и да остане еден ученик, училиштето во Робово треба да работи бидејќи тој е симбол на просветата во Струмица и струмичко и не само во овој регион. Многу биле ретки училиштата кои имале настава на народен македонски јазик во преродбенскиот период“, вели Котев за работата на училиштето во периодот од создавањето на на македонската држава во 1944 година до денес.
К.Ѓ.
