Завод и Музеј Струмица: „Струмин гроб“ во Баница претставува вообичаена фунерарна (погребна) архитектура на локален великодостојник

По реакциите на струмичани на социјалните мрежи, а во врска со тоа дека Општина Струмица, како предлог идеја од Буџетскиот форум со најава во следната година да се дислоцира „Струмин гроб“ од Баница во идниот парк во касарната, со соопштение се огласија од НУ Завод за заштита на спомениците на култура и Музеј – Струмица.

• Споменикот „Струмин гроб“ ќе биде преместен во идниот парк во новата градска населба Карпош

Соопштението ви го пренесуваме во целост:

Согласно реакциите на граѓаните по однос на прашањето за споменикот „Струмин гроб“, и вооедно именување на институцијата да се изјасни по однос на прашањето за значењето на овој споменик, го даваме следното известување:

Овој објект за првпат бил прогласен за споменик на културата во 1981 година согласно Решение бр.03-95/1 од 06.06.1981 год. Од таа причина, во текот на 1983 година, се извршени археолошки истражувања од страна на Јован Ананиев, Томе Јанакиевски, Милан Ивановски и Паско Кузман. Со истражувањата НЕ СЕ ПРОНАЈДЕНИ човечки остатоци, ниту пак било какви гробни прилози. Истражувачите, исто така, констатирале дека се работи за фунерарна архитектонска конструкција на непознат великодостојник од Османлискиот период и дека потоа, околу гробницата никнала некропола во која се погребувало месното население од Баница. Од таа причина, 1997 година, е направена ревизија за утврдување својство на споменик на културата од страна на тогашниот Републичкиот завод за заштита на спомениците на културата – Скопје и Заводот за заштита на спомениците на културата и музеј – Струмица. Комисија констатирала дека доцносредновековниот гроб од Баница не поседува доволно елементи кои го определуваат како споменик на културата и дека треба да се избрише од Регистерот на споменици на културата. Истиот го губи својството на споменик на културата со Решение бр.10-32/1 од 26.03.1997 година.

Таканаречениот „Струмин гроб“ во село Баница претставува вообичаена фунерарна (погребна) архитектура на локален великодостојник (ага, бег или верски учител?) од Османлискиот период. Слични надгробни споменици се наоѓаат насекаде низ Османлиското Царство. Разликите со другите фунерарни конструкции се од локален карактер и зависат од групата мајстори кои ги граделе.

За кој великодостојник се работи, досега стручната литература не ни дава никакви податоци и засега останува непознат. Но, повеќе од јасно е дека треба да го бараме меѓу благородништвото на месното население. Некрополата околу ѕиданиот гроб најверојатно настанала поради важноста на личноста погребана во него.

Кој и зошто ја поврзал легендата за Струма со гробницата од Османлискиот период во Баница, не ни е познато. И покрај тоа што кај струмичани оваа гробница останала запаметена како Струмин гроб, археолошките истражувања сепак не го оправдале сето тоа со потребните материјални докази.

Со почит,

НУ Завод и Музеј Струмица